Bitcoin, бастапқы идеясына қарама-қайшы түрде, Уолл-стрит тарапынан қабылдануда. Bittensor орталықтандыруға қарсы жаңа қол болып отыр. Бұл өте қызықты нарратив. ЖИ дамыған сайын, технологияның шоғырлануы мен орталықтандырылуына қатысты алаңдаушылық туындады.
Bittensor мен оның TAO криптовалютасы ЖИ сервистерін орталықсыздандыруды көздейді. 2025 жылы 53%-дан астамын жоғалтқанына қарамастан, кейбіреулер Bittensor-ді ЖИ дәуіріне арналған келесі буын Bitcoin санайды. Дегенмен, осындай оптимизм қаншалықты шынайы?
Bittensor негізі мен уәдесі
Желі 15 желтоқсан күні сыйақының екі есе қысқаруын аяқтады, соның нәтижесінде шығарылған монеталар саны азайды. Мәселе сол, көптеген адамдар мұндай нарративті бұрын да естіген еді.
Көптеген криптовалюталар «келесі Bitcoin» болуды талап етті, өйткені мұндай оқиғадан табыс табуға болады.
Дегенмен, Bittensor-дың ұзақ мерзімді құндылығы болуы ықтимал, бірақ ол жеңуге тиіс кедергілер бар, кез келген ауқымды крипто жобалар секілді.
Bittensor-дың тарихы Bitcoin-ге ұқсас: ықпалды ойыншылар бар, ал жаңа желі осы әлемдік тәртіпке қарсы тұра алады әрі оны төңкеріп тастауы ықтимал.
Жылдар бойы инфлюенсерлер «long Bitcoin, short the banks» деген ұранды жиі қайталайтын. Қазір Bitcoin Уолл-стрит банктерінде және DAT акцияларында саудаланатынына қарамастан, бұл нарратив әлі де тиімді жұмыс істеді.
OpenAI, Anthropic және Deepseek секілді ЖИ компаниялары тым ірі әрі қауіптіге айналды деген пікірді көптеген адамдар қолдайды, сондықтан олардың өсуіне алаңдау негізсіз емес.
Жасанды интеллект жүктемелерін орталықсыздандыру және proof-of-work жұмбақтарын нақты ЖИ қолданысымен алмастыру — Bittensor-дың негізгі тұжырымдамасы.
«Bitcoin криптографиялық ынталандырулар бүкіл әлемдік желіні есепшот кітапшасын қорғау үшін үйлестіруге қабілетті екенін дәлелдеді» — деді Эван Маланга, Bittensor платформасының ірі қолдаушыларының бірі Yuma компаниясының жетекшісі BeInCrypto сайтына. «Bittensor осы механизмді пайдаланып, есептеу қуатын қазіргі әлемге нақты пайда әкеле алатын салаға бағыттайды: ЖИ модельдерін, қолданбаларды және инфрақұрылымды оқыту мен жүргізу».
Тағы бір Bitcoin? Шынымен бе?
Yuma компаниясының Digital Currency Group (DCG) еншілес кәсіпорны екенін ескерген жөн, бұл фирма алғашқы болып түрлі криптовалюталарды, соның ішінде Bitcoin, Zcash және Decentraland-ті қолдаған.
Сонымен қатар Coinbase, Circle және Chainalysis секілді ірі жобаларға да DCG алғашқылардың бірі болып инвестиция салды. DCG бас директоры Барри Силберт Bittensor жобасын қолдайтынын көрсетті – бұл кейбіреулер үшін жағымды белгі саналады.
Bittensor-да Bitcoin-ге тән кейбір ерекшеліктер бар. TAO тек 21 млн дана, бұл, анық, BTC-ге сілтеме. Сонымен қатар Bittensor-да да екіге бөліну кезеңдері бар: желтоқсанда сыйақы тәулігіне 7 200 TAO-дан 3 600 TAO-ға қысқарды.
Bitcoin пайдаланатын энергияны көп қажет ететін proof-of-work орнына, Bittensor proof-of-intelligence жүйесін қолданады, мұнда әрбір нода ЖИ жүктемелерін меңгере алатынын дәлелдеу үшін белгілі бір тапсырмаларды орындауы керек. Тапсырманы орындалу сапасы неғұрлым жоғары болса, TAO-да сыйақы алу мүмкіндігі де соғұрлым артады.
Bittensor желісіне енуге рұқсат алған нодаларға өзге ішкі желі (subnet) беріледі, ал қазір олардың саны 128. Бұл ішкі желілер әртүрлі ЖИ-мен байланысты мамандануға ие.
«Әрбір ішкі желі — белгілі бір ЖИ қызметіне арналған арнайы нарық секілді: кейбіреулер сурет генерациясына, өзгелері тілдік модельдерге бағытталған» — деп түсіндірді Араш Ясаволян, Taoshi жобасының негізін қалаушы, қаржылық интеллект ішкі желісін басқарады.
Орталықтандыру және орталықтандырылмау
ЖИ-ға қатысты алаңдаушылық, көп жағдайда, шоғырланған билік бірнеше компания қолында болғандықтан туындайды. Кез келген саладағы шоғырлану, әдетте, клиенттер үшін жоғары бағалар мен сапасыз сервистерге алып келеді – кейде бұл екі фактор қатар жүреді.
Bittensor өз орталықсыздандыру қасиеті арқылы ЖИ-ды жаһандық ортақ игілікке айналдыруды мақсат етеді; мысалы, тәуелсіз нода операторлары жасанды интеллект мүмкіндіктері үшін ішкі желілерді қолдайды.
«ЖИ барлық саланы түбегейлі өзгертуде» – дейді Кен Джон Миячи, BitMind компаниясының бас директоры, Bittensor жүйесінде дипфейк детекциясына арналған ішкі желіні басқарады. «Bitcoin – құнды сақтау тәсілін төңкерсе, Bittensor — интеллектіні жаһандық тауарға айналдырып, бүкіл экономикалық жүйелерді түбегейлі өзгертуде».
Алайда, бұл желі қаншалықты орталықтандырылмаған? 10 шілде, 2024 жылы Bittensor желісі 8 млн долларды құрайтын хакерлік шабуылдан кейін тоқтатылды, әмияндарда қаражат қалмады. Тізбек «қауіпсіз режимге» енгізіліп, мұнда блоктар ешқандай транзакцияларды жүзеге асыра алмай, тек шығарыла бастады.
«Бүгінде орталықтандыруға қатысты нақты алаңдаушылықтар бар», – деп атап өтті Taoshi өкілі Ясаволян. «OpenTensor қоры – блоктарды растауға жауапты жалғыз тарап. Ең ірі он субнет валидаторы бүкіл желі стейк салмағының шамамен 67%-ын құрайды».
Bittensor-дың қауіпсіздік тәуекелдері мен желіні өшіру қабілеті орталықтандырылмаушылыққа қайшы деп кейбіреулер пікір айта алады. Желіні жақтаушылар толық орталықтандырылмаушылық кейін келеді, әрі ол, құндылық сақтау үшін деп саналған биткоин сияқты, «сенімді бейтарап» болады деп болжайды.
«Bittensor-дың ұзақмерзімді стратегиялық мақсаты – шынайы бейтарап ЖИ дамыту құралына айналу. Бұл – прогрессивті орталықтандырылмау, дәл Ethereum қалай дамыған болса, сол сияқты», – деді Ясаволян.
ЖИ дабылы
Bittensor-ды одан әрі орталықтандырылмауға жақындату мен өзгеше пікірлердің естілуін арттыру жолдарының бірі – субнет операторлары арқылы жүзеге асыру. Бұл топтар өз уақытын және қаражатын желіге инвестициялауда, әрі олар, Ясаволян секілді, өз пікірлерін білдіреді.
Сонымен қатар, субнеттер санының өсімі айтарлықтай жоғары. 2025 жылдың басынан бастап субнеттер саны 97%-ға артып, 65-тен 128-ге жетті.
Sergey Khusnetdinov, Gain Ventures-тің ЖИ директоры, субнет қауымдастығы Bittensor табысы үшін аса маңызды деп есептейді.
«Нәтижесінде, қажетті интеллект бір зертханадан немесе корпорациядан емес, бүкіләлемдік рұқсат қажет етпейтін қауымдастықтың ішінен табиғи түрде шығатын, еңбегімен іріктелетін әрі өзін-өзі жетілдіретін экожүйе қалыптасады»
Орталықтандырылған ЖИ компанияларына қазіргі күнде бағалар шектен тыс қойылады – OpenAI 500 млрд доллармен бағаланады, Anthropic 350 млрд долларды құрайды. Қытайда орналасқан Deepseek-тің бағасы шамамен 150 млрд долларды құрауы ықтимал. Осыны ескере отырып, Bittensor секілді қуатты ЖИ желінің құны қанша болар еді?
BitMind бас директоры Миячи, дипфейк анықтауға арналған субнетті басқара отырып, Bittensor желісі бір күні Bitcoin деңгейінен асып түсуі ықтимал деп сенеді.
«Ұзақ мерзімде Bittensor экожүйесінің өндіретін құны Bitcoin-ге қарағанда жоғары болуы ықтимал», – дейді ол BeInCrypto порталына.
Соңғы есепте бұл адамдардың орталықтандырылған ЖИ жүйелерін ұзақ мерзімде қалай қабылдайтынына немесе оған кім алаңдайтынына байланысты болады. Бұған дейін Bitcoin әлемдік пандемия, банктің күйреуі мен фиат валютасының құнсыздануы секілді экономикалық тұрақсыздық пен орталықтандыру сәтсіздіктеріне жауап ретінде үлкен серпіліс көрсетті.
Жақын арада инфлюенсерлер «Bittensor-ды ұзақ позицияға, орталықтандырылған ЖИ-ды қысқа позицияға қоямыз» деп айтатын сәт туар, алайда ешкім нақты болжам жасай алмайды. Кейде болашақ ЖИ-дің өзі болжай алмайтындай тіпті одан да оғаш болуы ықтимал.
