Terraform Labs компаниясының тең құрылтайшысы До Квон бейсенбі күні 40 млрд долларлық криптовалютадағы алаяқтық ұйымдастырғаны үшін федералдық түрмеге 15 жылға сотталды. Бұл жаза FTX негізін қалаушысы Сэм Бэнкман-Фрид (SBF)-ке өткен жылы кесілген 25 жылмен салыстырғанда анағұрлым жеңілірек, алайда Квонның алаяқтығы қаржылық залал тұрғысынан төрт есе артық шығын әкелді.
Сот шешіміндегі алшақтық соттағы мінез-құлықтың, өкініш білдіру мен билік органдарымен ынтымақтастықтың аса танымал ақ жағалы істердің нәтижесіне қалай қатты әсер ететінін көрсетеді.
Қорытындылар
До Квонның ісін қараған Нью-Йорк оңтүстік округінің аймақтық судьясы Пол Энгелмайер Terra-Luna құлауын «ұрпақтарға сабақ болатын ауқымды алаяқтық» деп сипаттады. Ол айыптаушы тараптың 12 жылдық жазасын «негізсіз жеңіл», ал қорғау тарапының 5 жыл сұрауын «мүлде ақылға қонымсыз әрі шамадан тыс» деп айыптады.
«Сіздің қылмысыңыз нақты адамдардың нақты ақшадан 40 млрд доллар жоғалтуына себеп болды, қағаз жүзіндегі шығын емес», – деді Энгелмайер Квонға қарап, жәбірленушілер саны әлем бойынша бір миллионға дейін жетуі ықтимал екенін атап өтті.
Ал, өз кезегінде, 2024 жылғы наурызда судья Льюис Каплан SBF-ті 11 млрд доллар алаяқтығы үшін 25 жылға соттады, бұл шешімді айыпталушының «ақиқатқа қатысты ерекше иілгіштігі» мен «нағыз өкініштің болмауы» себеп болды деп түсіндірді.
Неліктен айырмашылық бар?
Айыбын мойындау және сот процесі
Квон 2025 жылғы тамызда қастандық және алаяқтық бойынша өз кінәсін мойындап, TerraUSD тұрақтылық механизмдері жөнінде инвесторларды жаңылыстырғаны үшін жауапкершілік алды. Ол сотқа жазған хатында: «Барлық қайғы үшін тек өзім жауаптымын. Қауымдастық мені бағыт сілтейді деп үміттенді, ал мен өз өркөкіректігіммен оларды жаңылттым», – деп жазған.
Ал SBF сот процесіне дейін кінәсіздігін мәлімдеп, FTX тек «өтімділік дағдарысын» бастан өткеріп жатыр, алаяқтық жоқ деп уәж келтірді. Алайда алқабилерге бар болғаны төрт сағат тиді, олар оны барлық жеті тармақ бойынша кінәлі деп тапты.
Сот залындағы тәртіп
Судья Каплан SBF сотта берген жауабында ең кемі үш рет жалған куәлік бергенін тапты. Каплан оның көрсетулерін отыз жылдық сот тәжірибесіндегі ең «жалтармалы» деп бағалады. «Ол толық өтірік айтпаған кездің өзінде үнемі жалтарып, ұсақ-түйекке көп мән беріп, сұрақтардан қашқақтайтын», – деді Каплан.
Судья, сонымен қатар, SBF сотқа дейінгі кезеңде куәларды ықпал етуге әрекет жасағанын анықтады. Ол бұрынғы FTX бас заң кеңесшісі Райн Миллерге хабарласып, «бір-бірімізбен бәрін келісіп алайық» деп ұсыныс жасаған.
Бұған қарама-қарсы, Квон жәбірленушілердің әсерлі мәлімдемелерін – сотқа жолданған 315 хатты тыңдап, кешірім сұрады. «Жәбірленушілер сөзін есту үрей туғызды, сондай-ақ өзім келтірген зардап туралы тағы бір мәрте еске салды», – деді ол судья Энгелмайерге.
Келешектегі заң алдындағы тәуекел
Квонның жазасын белгілуде маңызды фактордың бірі – Оңтүстік Кореяда қозғалғалы тұрған қылмыстық іс болатын. Онда оған 40 жылға дейін қосымша жаза қаупі туындап отыр. Судья Энгелмайер үкім шығарғанда осыны арнайы ескерді. Квон АҚШ-тағы мерзімі аяқталған соң, өз еліне экстрадицияланып, жаңа іс бойынша сотталуға тиіс болады.
SBF үшін мұндай шетелдік заңды қауіп жоқ, сондықтан АҚШ-тың 25 жылдық үкімі – оның негізгі жазасы, басқа санкция қарастырылмаған. Алайда ол сот үкімін бұзуға күш салып жатыр. 2025 жылғы қарашада SBF-тің қорғаушылары апелляция түсіріп, сот процесі басталмай тұрып-ақ оның кінәлі екені болжанып қойылғанын алға тартты. Оның қорғаушысы Александра Шапиро FTX төлем қабілетті екенін дәлелдейтін басты айғақтардың қабылданбағанын және сот процесте алалаушылық болғанын мәлімдейді. Екінші апелляциялық инстанция шешімі алдағы бірнеше айда шығар деп күтілуде.
| До Квон | Сэм Бэнкман-Фрид | |
| Жаза | 15 жыл | 25 жыл |
| Болжамды шығын | 40 млрд доллар | 11 млрд доллар |
| Кінәні мойындау | Кінәсін мойындауы | Сотта кінәлі деп танылуы |
| Өкініш | Жәбірленушілерден кешірім сұрауы | Өкініш білдірмеген |
| Жалған куәлік | Жоқ | 3 рет анықталды |
| Куәларға ықпал ету | Жоқ | Иә |
| Қосымша айыптар | Оңтүстік Кореяда 40 жылға дейін | Жоқ |
Үлкен көрініс
Екі іс те криптовалюта саласындағы заңды қадағалаудағы маңызды бетбұрыс болып есептеледі. Айыптаушы тарап Квон келтірген шығындардың SBF, OneCoin негізін қалаушы Карл Себастьян Гринвуд және бұрынғы Celsius CEO-сы Алекс Машинский әкелген шығыннан жоғары болғанын атап өтті.
Сот шешімдері криптоиндустрияға анық сигнал береді: ынтымақтастық пен шынайы өкініш айтарлықтай түрме мерзімін қысқартуы мүмкін екенін көрсетіп отыр.
Квон өз кінәсін мойындау келісімшарт аясында 19,3 млн доллардан бас тартуға келісті. Сондай-ақ оған 80 млн доллар көлемінде айыппұл салынып, 2024 жылғы SEC-мен жасасқан келісімі негізінде өмір бойына криптовалюта транзакцияларына тыйым салынды.
Оның өз жазасын Оңтүстік Кореяда өтеу туралы өтініші қабылданбады.
