Үнді билігі инвесторларға шамамен 254 млн долларға шығын келтірген деп болжанған крипто Понзи схемасына қарсы ауқымды рейд жүргізіп жатыр.
Бұл іс әлемдік деңгейде өсіп келе жатқан мәселені көрсетіп отыр. 2025 жылы крипто бұзушылықтар саны күрт артқандықтан, алаяқтық әрекеттер де қатар өсуде. Әккі қылмыскерлер дамыған және нысаналы алаяқтық тактикаларын қолдану арқылы цифрлық актив иелерін алдап жүр.
Үндістан билігі бірнеше платформада жұмыс істеген крипто понзи схемасын анықтады
Үндістанның Қаржы барлау басқармасы (ED) 13 желтоқсан күні Химачал-Прадеш және Пенджаб солтүстік штаттарындағы сегіз жерде Ірі көлемдегі ақшаны жылыстатуға қарсы заң (PMLA) аясында тінту шараларын жүргізгенін хабарлады. Тергеу барысында ресми тұлғалар жүздеген мың инвесторды алдаған ірі көлемдегі жалған криптовалюта негізінде құрылған Понзи мен көп деңгейлі маркетинг (MLM) схемасына назар аударып отыр.
ED мәліметінше, инвесторлар шамамен 2 300 крор рупий жоғалтқан, бұл қазіргі айырбас бағамы бойынша шамамен 254 млн долларға тең. Бұл схеманы Субхаш Шарма ұйымдастырып, 2023 жылы Үндістаннан қашып кеткен деп болжанып отыр.
«ED тергеуді Химачал-Прадеш пен Пенджаб штаттарындағы әртүрлі полиция бөлімшелерінде тіркелген көптеген FIR-ларға негізделіп, алаяқтық ұйымдастырушы Субхаш Шарма мен бірге жұмыс істеген өзге де тұлғаларға қарсы, атап айтқанда IPC, 1860, Чит Фанд Заңы, 1982, Реттелмеген депозиттік схемаларды тыйым салу туралы заң, 2019 және басқа да қатысты заңдар бойынша бастады», – делінген баспасөз хабарламасында.
Тергеушілердің айтуынша, Шарма және оның серіктестері бірнеше платформа арқылы өз схемаларын жүргізген, олардың қатарында Korvio, Voscrow, DGT, Hypenext және A-Global бар. Бұл платформалар реттелмеген, өздері құрған жүйе ретінде сипатталып, классикалық Понзи схемасына ұқсатылған.
«Жеңіл сенетін инвесторларды айрықша кіріс береміз деген жалған уәделермен алдаған», – деп мәлімдеді билік өкілдері.
ED атап өткендей, айыпталушылар жалған токен бағаларын әдейі өзгертіп отырған. Олар алаяқтықты жасыру үшін платформаларды уақытылы құрып, жауып, қайта атаған.
Билік өкілдері қылмыстық жолмен алынған пайданы қолма-қол жинақтар, қағаз жүзіндегі компаниялар және айыпталушы мен олардың туыстарына тиесілі жеке банктік шоттар арқылы жылыстатқанын айтады.
Баспасөз хабарламасында бірнеше адамның комиссиялық агент ретінде жұмыс істегені, яғни жаңа қатысушыларды тартып, айтарлықтай табыс тапқаны айтылған. Сондай-ақ, шетелдік саяхаттарға ынталандырулар мен жарнамалық іс-шаралар арқылы инвесторлар ауқымы кеңейтілген деп жазылған.
«Мемлекеттік полиция жүргізген тергеу негізінде уәкілетті орган 04-11-2023 күні берген бұғаттау бұйрықтарына (олар Қаржы хатшысы, Құрметті сот және Пенджаб үкіметінің кіріс органдарына тиісті түрде жеткізілген) қарамастан, Зиракпур, Пенджаб аймағындағы 15 жер телімі айқын заң бұзушылықпен сатылған, оны 2025 жылы Химачал-Прадеш полициясы тұтқындаған айыпталушылардың бірі – Вижай Джунежа жүзеге асырған», – деді ED.
Тінтулерден кейін ED үш қойманы, банктік қалдықтар мен тұрақты салымдарды, яғни шамамен 1,2 крор рупийді (132 000 доллар шамасында) бұғаттағанын растады.
«Сонымен қатар, айыпталушылар Понзи схемасы арқылы жинаған PoC-ті пайдаланып сатып алған бенами мүліктерін қоса алғанда, жылжымайтын мүлікке салынған инвестициялар, инвесторлар дерекқорлары, комиссия құрылымдары және цифрлық құрылғылар секілді айғақты құжаттар тәркіленді, бұл PoC-тің ірі көлемде алынғанын және жылыстатылғанын дәлелдейді».
Билік өкілдері тергеу әлі де жалғасып жатқанын растады.
Әлемдік крипто алаяқтық эпидемиясы өсіп келеді
Үндістандағы рейд криптовалютаға қатысты алаяқтықтың жаһандық өсуі аясында жүзеге асқанын атап өткен жөн. Өткен айда BeInCrypto хабарлағандай, Австралияда алаяқтар киберқылмыс туралы жалған есептер жасап, құқық қорғау органдарын қайталап, құрбандардың активтерін иеленген.
Сондай-ақ, жаман пиғылды топтар уақыт таңдауда барған сайын стратегиялық әрекет жасауда, мереке күндері онлайн сауда мен цифрлық мәмілелер қыза түсетін кезде алаяқтық схемаларын жиілетіп жатыр.
Айта кетсек, бұл үрдіс жаңа құбылыс емес. FBI-дың 2024 жылғы интернет қылмыстары туралы есебінде 150 000-нан астам криптовалютаға қатысты шағым тіркелген.
Жалпы шығындар 9,3 млрд долларға жетіп, 2023 жылмен салыстырғанда 66%-ға артты. Инвестициялық алаяқтықтың өзінен 5,8 млрд долларға залал келген. Сонымен қатар, TRM Labs мәліметінше, 2023 жылдан бері криптовалютаға байланысты алаяқтық бүкіл әлем бойынша кемінде 53 млрд доллардан айырды.
Бақылаушы органдар әлем бойынша қадағалауды күшейтіп отыр. Үндістандағы қатаң қадамдар алаяқтарға қарсы іс қозғау және қаражатты қайтару сынды кең ауқымды қадамдарға тән. Дегенмен, қиындықтар әлі де бар. Крипто танымалдығы артқан сайын, алаяқтар мен алаяқтықпен күресушілердің бәсекесі жалғасады.
