АҚШ-тағы бөлшек инвесторлар 2025 жылдың үшінші тоқсанында акциялар саудасының шамамен 20%-ын иеленді, бұл тарихтағы екінші ең жоғары деңгейге жетті. Дәл сол уақытта, крипто нарығы керісінше үрдісті бастан өткізуде, себебі бөлшек қатысу азайып, институционалдық капитал басымдық алып жатыр.
Құнды қағаздар мен цифрлық активтер арасындағы бұл айырмашылық нарықтың дамуы, құбылмалылығы және екі актив түрінің де болашақ бағдары туралы маңызды сұрақтарды ортаға шығарып отыр, әсіресе 2026 жылы жақындап қалғанда.
Акциялар жекелей инвесторларға бағытталып, крипто институционалдық сипатқа ие болуда
Бөлшек инвесторлар белсенділігінің артуы акциялар нарығы құрылымындағы елеулі өзгерісті білдіреді. Kobeissi Letter деректеріне сәйкес, жеке инвесторлар 2025 жылдың үшінші тоқсанында саудадағы тарихи екінші ең үлкен үлесіне жетіп, 2021 жылдың бірінші тоқсанындағы мемкоин хайп кезіндегі шыңға таяды.
2020 жылға дейін бөлшек қатысу бірнеше жыл бойы шамамен 15%-ды құрады. Демек, қазіргі 20%-дық үлес айтарлықтай маңызды көрсеткіш болып табылады.
Бөлшек қатысу енді жеке институционалдық санаттардан асып түсті. Тек ұзақ мерзімді инвестициялайтын өзара қорлар мен дәстүрлі хедж-қорлар өткен тоқсанда сауда көлемінің әрқайсысы 15%-ын, яғни 2015 жылғы көрсеткіштерінің жартысын ғана иеленді. Бұдан бөлек, барлық қор санаттары, оның ішінде квант қорларын қоса алғанда, үшінші тоқсанда бар-жоғы 31%-ды құрады.
«Бөлшек инвесторлар нарықты тарихи жылдамдықпен жаулап алуда», – деп мәлімдеді Kobeissi Letter.
Осы уақытта, крипто нарығында акциялар нарығымен салыстырғанда кері жағдай қалыптасты. Бұрынғы бұқа кезеңдерін бөлшек инвесторлар алға жетелесе, 2025 жылы институционалдық үстемдікке айқын ауысу байқалды. JPMorgan соңғы шолуында бөлшек қатысу төмендегенін атап көрсетті. Банк мәліметіне сәйкес,
«Крипто венчурлық капитал стиліндегі экожүйе сипатынан алыстап, бөлшек алыпсатарлықтан гөрі институционалдық өтімділікпен қамтамасыз етілетін типтік сауда активтер классына айналып келеді».
Айта кету керек, крипто нарығындағы төмендеу биржада сатылатын қорларға (ETF-терге) сұранысты төмендетіп, цифрлық актив қазынасы (DAT) компанияларына қатты қысым түсірді. Дегенмен, сарапшылар сатып алуға қызығушылық жойылған жоқ, жай ғана баяулағанын алға тартады.
Бұл жағдай бөлшек және институционалдық инвесторлар әрекеті арасындағы алшақтықтың ұлғайғанын көрсетеді. CryptoQuant мәліметі бойынша, 2025 жылы институционалдық биткоин қоры үздіксіз өсіп отырса, бөлшек инвесторлар кері бағытқа бет бұрды.
Неге бұл айырмашылық маңызды
Нарықтағы өзгерістер тек қатысу үлесіне ғана қатысты емес. Акция нарығында бөлшек белсенділіктің жоғары болуы баға қозғалысына қысқа мерзімді нарратив, инерция мен топтық психология айтарлықтай әсер ететін, көңіл-күйге тәуелді орта қалыптастырады. Жеке инвесторлар саудада басым болса, нарық реактивті бола түседі.
Ал крипто саласының сарапшылары институционалдық үстемдікті нарықтың кемелденуі мен болашақ тұрақтылығының белгісі деп есептейді. Институционалдық капитал артса, өтімділік тереңдеп, баға тұрақтылығы жақсарады және (теория жүзінде) құбылмалылық азаяды. Ірі институттар әдетте ұзақ мерзімді көзқарасты ұстанып, тәуекелді басқару қабілеті мықты болады, сол себепті баға күрт секірістерсіз бірқалыпты өсуі ықтимал.
Дегенмен, криптоға қатысты күтулер сақтықпен қалып отыр. Barclays 2026 жылды крипто үшін төмендеу жылы болады деп жобалайды, себебі басты катализаторлар болмаған жағдайда құрылымдық өсім шектеулі көрінеді. АҚШ-тағы саяси орта биыл крипто үшін барынша қолайлы болса да, Barclays сарапшылары нарық бұл өзгерісті бағасына әлдеқашан енгізген деп есептейді.
Осылайша, құнды қағаздар мен крипто арасындағы алшақтық нарықта тәуекел қалай бағаланатынын түбегейлі өзгертуді көрсетеді. Бөлшек қатысу артқан сайын, акция саудасы көңіл-күйге тәуелді болуда, ал крипто саласындағы институционалдық негіз нарықтың кемелденуіне, бірақ өсімнің бірқалыпты болуына әкеп соғады. Бұл айырмашылықтар уақытша ма, әлде 2026 жылы жақындағанда тұрақты өзгеріске айнала ма — оны алдағы уақытта байқаймыз.
