Экономика туралы хабары бар адамдардың көпшілігі «инфляция» сөзін естіген. Ол көбіне жағымсыз құбылыс ретінде қабылданады, әрі көпшілік оның белгілі бір валютаның сатып алу қабілетінің төмендеуімен байланысты екенін біледі. Алайда, инфляция шын мәнінде не және криптовалюта одан қорғану құралы бола ала ма? BeInCrypto инфляцияның не себепті орын алатынын және цифрлық активтердің бұл процеске қалай ықпал ететінін түсіндіретін пайдалы нұсқаулық әзірледі.
Инфляция дегеніміз не?
Жалпы алғанда, инфляция – валютаның сатып алу қуатының төмендеуіне тікелей пропорционал тауарлар мен қызметтер бағасының өсуі. Инфляцияның үш бірегей түрі болғанымен, барлығы уақыт өте келе бағаның біртіндеп өсуіне алып келеді. Бұл түрлер: сұраным инфляциясы (Demand-Pull Inflation), ұсыным инфляциясы (Cost-Push Inflation) және кіріктірме инфляция (Built-In Inflation). Әрқайсысына жеке тоқталайық.
Сұраным инфляциясы
Бұл инфляция түрінде ақша ұсынысы мен тауарлар мен қызметтерге деген сұраныс арасындағы тепе-теңдік бұзылады. Басқаша айтқанда, сұраныс елдің қажетті өнімдерді өндіру немесе импорттау мүмкіндігінен жылдамырақ өседі. Бұл тауарлардың бағасының көтерілуіне әкеледі, нәтижесінде тұтынушылардың ақшасының сатып алу қабілеті төмендейді. Осыған ұқсас әсер ететін кері жағдай – үкімет экономикалық сұранысқа сәйкес келмейтін көлемде ақша басып шығарғанда орын алады. Ақша қорының артуы өндірістің тиісті өсімінсіз жүргенде, әрбір ақша бірлігі құнсызданады, бұл да сатып алу қабілетінің төмендеуіне әкеледі.
Ұсыным инфляциясы
Бұл инфляция түрінде тауардың негізгі құнының өсуіне байланысты бағалар көтеріледі. Мысалы, ағаштың бағасы қандай да бір себептермен қымбаттаса, ағаштан жасалған кез келген өнімнің бағасы да артады. Өйткені кәсіпорындар әдетте шығынды өздері көтере алмайды және оны тұтынушыларға жүктейді. Осылайша, ақша бірлігінің жалпы сатып алу қабілеті тағы да төмендейді. Бұл инфляция түрі экономиканың барлық салаларына бірден әсер ете бермейді. Алайда, егер қымбаттайтын негізгі шикізат мұнай сияқты маңызды ресурс болса, онда жағдай өзгереді. Мұнай бағасының өсуі жанармай шығындарының артуына әкеледі, бұл өз кезегінде барлық тасымалданатын тауарлардың бағасына әсер етеді. Ал бүгінгі таңда тасымалдау барлық дерлік өнімдерге қатысты болғандықтан, мұнай бағасының өсуі бүкіл экономикаға ықпал етеді.
Кіріктірме инфляция
Бұл инфляция моделінде мемлекет үнемі орын алатын инфляцияны ескеріп, оны өндірістің өсуіне негізделген жалақыны көтеру арқылы теңестіруге тырысады. Егер бұл процесс сәтті жүзеге асса, онда халықтың өмір сүру деңгейін тұрақты сақтауға мүмкіндік туады. Алайда, тепе-теңдік бұзылған жағдайда, жалақы-баға спиралі пайда болуы мүмкін. Бұл сценарийде жалақының өсуі тұтынушылардың табысын арттырып, тауарларға сұранысты күшейтеді. Сонымен қатар, кәсіпорындар еңбекақы шығындарының өсуін тауар бағасына қосады, бұл өз кезегінде жоғары жалақыға деген жаңа сұраныс тудырады. Егер бұл процесс бақылаусыз кетсе, гиперинфляцияға алып келуі мүмкін. Гиперинфляция кезінде бір ай ішінде ұлттық валютаның сатып алу қабілеті 50%-дан астамға төмендейді. Осы құбылыстың айқын әрі жақындағы мысалы Венесуэлада байқалды, онда 2016-2019 жылдар аралығында елдегі инфляция 53 798 500%-ға жетті.
Бұндай жағдайда криптовалюта қалай көмектесе алады?
Атап өткендей, дұрыс басқарылатын инфляция міндетті түрде жаман нәрсе емес. Өкінішке орай, көптеген үкіметтер әр түрлі себептерге байланысты дұрыс тепе-теңдікті табуда қиындықтарға тап болуда. Азаматтардың бұдан қорғану нұсқалары көп, негізінен акциялар, бағалы металдар немесе басқа да инвестициялар түрінде. Жалпы айтқанда, әдетте олар белгілі бір валютаның сатып алу қуаты төмендегеннің өзінде құнын сақтап қалады. Инвесторлар не валютаның тұрақтанғанын күте алады, не қажет болған жағдайда байлықты басқа валютаға аудара алады.
Осы жерде криптовалюта өз артықшылығын көрсете алады. Әрбір цифрлық актив әртүрлі болғанымен, Bitcoin сияқты шектеулі ұсынысы бар кез келген валюта дефляциялық сипатқа ие. Себебі барлығы 21 миллион BTC ғана өндірілетін болады, ал олардың кейбірі күн сайын жоғалып кетіп жатыр. Бұл оның құнын арттыруға негізделген ұсынысқа алып келеді, өйткені ол барған сайын сирек кездесетін ресурсқа айналуда. Шектеулі ұсынысы бар басқа да жобалар бар, және оларға деген сұраныс белгісіз болғанымен, егер оларға сұраныс болса, олардың саны азайған сайын құны артуы керек деген қағида қолданылады.
Алайда, адамдар өздерінің барлық фиат ақшасын цифрлық активтерге соқыр түрде салмас бұрын, криптовалюта туралы білуі керек бірнеше жайт бар. Біріншіден, дефляциялық ұстаным тек жалпы ұсынысы шектеулі жобаларға ғана қатысты. Егер жаңа монеталардың шексіз түрде шығарылуы мүмкін болса, мысалы, Ethereum сияқты ұсыныс лимиті жоқ активтер фиат валютасына ұқсас әрекет етеді. Бұл активтің құнсыз екенін білдірмейді, тек жаңа монеталарды жасауға белгілі бір бақылау мен тепе-теңдік механизмдері қажет, осылайша инфляцияның ақылға қонымды деңгейде сақталуын қамтамасыз ету керек.
Тағы бір маңызды жайт – криптовалюта дәстүрлі қаржы жүйелерімен салыстырғанда қызықты артықшылықтар ұсынғанымен, әлі де жас әрі дамып келе жатқан технология болып табылады. Әзірге ешбір криптовалюта фиат ақшасының орнын толығымен басып, күнделікті төлем құралы ретінде табысты жұмыс істей алатынын дәлелдеген жоқ, дегенмен бұл бағытта үлкен үміт бар. Сонымен қатар, нарықтағы бірегей жобалардың көптігіне байланысты олардың барлығы бірдей сәтті болып, сұраныс пен бағаның өсуін қамтамасыз ете алмайтыны анық. Бүгінгі көшбасшы болып саналатын Bitcoin-нің өзі алдағы бес, он немесе жиырма жыл ішінде жаһандық деңгейде қабылданатынына кепілдік жоқ. 2050 жылға қарай тіпті әлі пайда болмаған жаңа жоба әлемдік валютаға айналуы әбден мүмкін. Мұның барлығы тек болжам ғана, алайда мәселе де осында. Көптеген цифрлық активтер құнын арттыру үшін жасалғанымен, ештеңеге кепілдік берілмейді.
Қорытынды
Криптовалюта жаңа қаржы жүйесін қалыптастыруға деген ұмтылыстан пайда болды және бұл мақсатқа қол жеткізуі әбден мүмкін. Дегенмен, қазіргі таңда фиат инфляциясына қарсы қорғаныс ретінде әрекет ететін активтер аз емес. Осыған қарамастан, әрбір инвестор өз зерттеуін жүргізіп, шешімдерді өзі қабылдауы керек. Көптеген адамдар үшін криптовалюта ұлттық валюталарға қарағанда әлдеқайда жоғары табыс әкелгенімен, оның болашағы әлі де белгісіз. Алдағы 20 жылда Bitcoin бағасының қандай болатынын ешкім нақты болжай алмайды.
Жиі қойылатын сұрақтар
Криптовалюта инфляциядан қалай қорғай алады?
Барлық криптовалюталар инфляциядан қорғануда тиімді болып табылады ма?
Криптовалютаны инфляцияға қарсы қорғаныс ретінде пайдаланумен байланысты қандай тәуекелдер бар?
Жауапкершіліктен бас тарту
Біздің веб-сайттағы барлық ақпарат адал ниетпен және тек жалпы ақпарат беру мақсатында жарияланады. Біздің веб-сайттағы ақпаратқа сүйеніп қабылданған кез келген шешімге оқырманның өзі жауапты болады.
