Стейблкоиндар крипто нарығындағы құбылмалы баға қозғалыстарынан қорғаныс ретінде танымал. Бірақ стейблкоин деген не, және оларға шынымен сенуге бола ма? Бұл нұсқаулық нарықтағы түрлі стейблкоин түрлерін және активтермен қамтамасыз етілген криптовалюталардың блокчейн экожүйесіндегі жалпы рөлін қамтиды.
НЕГІЗГІ ТҰЖЫРЫМДАМАЛАР
➤ Стейблкоиндар – көбіне нақты активтерге байланған, тұрақты құнын сақтауға арналған криптовалюталар.
➤ Олар төрт түрге бөлінеді: фиатпен, тауармен, криптовалютамен қамтамасыз етілген және алгоритмдік. Әрқайсысы әртүрлі тұрақтылық деңгейін ұсынады.
➤ Стейблкоиндар бағаның тұрақтылығын, жылдам транзакцияларды қамтамасыз етіп, сауда, төлемдер және DeFi үшін қолайлы.
➤ Тәуекелдерге орталықтандыру, ашықтықтың жеткіліксіздігі, реттеушілік мәселелер және алгоритмдік немесе криптовалютамен қамтамасыз етілген үлгілердің осалдығы жатады.
Стейблкоин дегеніміз не?
Атауынан көрініп тұрғандай, стейблкоин – белгіленген құнын сақтауға арналған криптовалюта. Бұл қаржы құралдары цифрлық активтермен айналысқысы келетін, бірақ бағаның күрт құбылуынан аулақ болғысы келетін инвесторлар арасында танымал.
Стейблкоиндер құнын тұрақты деңгейде сақтай алады, өйткені олар әдетте алтын, фиат валютасы немесе басқа криптовалюта сияқты активке бекітіледі. Немесе олардың ұсынысы алгоритм арқылы реттелуі мүмкін.
Негізгі тұжырымдама – стейблкоиннің құны әрдайым бекітілген активтің құнына тең.
Стейблкоиндар қалай жұмыс істейді?
Криптонарықтың табиғи құбылмалылығы оның аса алыпсатарлық актив класы ретінде қабылдануына себеп болды – бұл түсінікті жағдай.
Стейблкоиндер нарықта белгілі бір тұрақтылық деңгейін қамтамасыз ету арқылы осы құбылмалылыққа қарсы тұруға бағытталған. Олар көбінесе шынайы активтерге бекіту арқылы нақты және тұрақты құнды сақтайды.
Стейблкоиндер «резервтермен» қамтамасыз етіледі, яғни стейблкоиннің негізін құрайтын активтер сенімді түрде сақталып, кепіл ретінде қызмет етеді.
Стейблкоиндердің негізгі қолдану салаларының бірі – сенімді төлем құралы болу. Олар басқа криптовалюталар сияқты саудалануы мүмкін және төлемдер үшін кеңінен қолданылады. Бұл ұйымдар үшін де, жеке пайдаланушылар үшін де тиімді, себебі транзакция кезінде немесе одан кейін бағаның өзгеруіне алаңдаудың қажеті жоқ.
Стейблкоиндер дәстүрлі қаржы жүйесі (TradFi) мен цифрлық активтер арасындағы байланыстырушы элемент ретінде криптоэкожүйенің ажырамас бөлігіне айналды.
Мысалы, сатушылар криптовалютаның құны транзакциядан кейін төмендесе, қаржылық шығынға ұшырау қаупін азайтқысы келеді. Ал ұйымдары стейблкоиндерді халықаралық төлемдер үшін сенімді шешім ретінде қарастырады, өйткені олар шекарааралық аударымдарды арзанырақ, жылдамырақ және тиімдірек етеді.
Стейблкоин түрлері
Барлық стейблкоиндер бірдей жұмыс істемейді. Кейбіреулері басқа активтермен қамтамасыз етілсе, енді біреулері алгоритмдік басқару арқылы тұрақтылығын сақтайды. Төменде олардың негізгі түрлеріне қысқаша шолу берілген:
Фиатпен қамтамасыз етілген
Атауында көрсетілгендей, бұл активтер фиат валюталарымен қамтамасыз етіледі және олардың резервтері стейблкоиннің нарықтық капитализациясына тең көлемде ұсталады. Басқаша айтқанда, бір стейблкоин бір валюталық бірлікке 1:1 арақатынасында айырбасталады.
Сонымен қатар, тәуелсіз ұйымдар бұл резервтердің заңдылығын тексеріп, тұрақты түрде аудит жүргізіп тұрады. Бұл стейблкоиндардың ең қарапайым түрі болғанымен, көбінесе орталықтандырылған сипатқа ие.
Мысалы, фиатпен қамтамасыз етілген стейблкоиндердің бірі – Tether (USDT), ол өз құнын АҚШ долларына 1:1 қатынасында бекітеді.
Тауармен қамтамасыз етілген
Тауармен қамтамасыз етілген стейблкоиндер өз құнын алтын немесе күміс сияқты қымбат металдардан немесе басқа да тауарлардан алады. Мысалы, Paxos Gold (PAXG) – Paxos компаниясы ұстайтын нақты алтын қорларына байланған.
Бұл токен бір унция алтынның бағасын қайталайды, осылайша пайдаланушыларға физикалық алтын құймаларының үлестерін иеленуге мүмкіндік береді.
Сол сияқты, кейбір тауармен қамтамасыз етілген стейблкоиндер өз құнын мұнай немесе табиғи газ сияқты басқа шикізат түрлеріне негіздейді.
Криптовалютамен қамтамасыз етілген
Бұл стейблкоиндер басқа криптовалютамен қамтамасыз етіледі және көбінесе бастапқы блокчейннен тыс қолдану үшін шығарылады. Криптовалютамен қамтамасыз етілген стейблкоиндер әдетте артық қамтамасыз етіледі, яғни нарықтағы құбылмалылықты есепке алу үшін олардың резервтері шығарылған стейблкоиндердің құнынан асады.
Мысалы, MakerDAO-ның DAI стейблкоині АҚШ долларына бекітілген, бірақ айналымдағы DAI-дің 150% тұратын ETH және басқа криптовалюталармен қамтамасыз етілген.
Алгоритмдік
Алгоритмдік стейблкоиндердің кепілді резервтері болуы немесе болмауы мүмкін. Әдетте олар өз мәнін тұрақтандыру үшін алдын ала белгіленген формуласы бар компьютерлік бағдарламаға сүйенеді.
Алгоритм монетаның сұранысы мен ұсынысын смарт-келісімшарттар арқылы реттеп, стейблкоиннің бағасын тұрақтандырады. Орталықсыздандыру тұрғысынан бұл стейблкоиндер орталық қорларға тәуелді болмағандықтан басқаларынан асып түседі.
Белгілі алгоритмдік стейблкоиндердің бірі – TerraUSD (UST), алайда, ол 2022 жылы өз бекітуін жоғалтты.
Стейблкоин түрлерінің салыстырмасы
| Қасиеттер | Фиатпен қамтамасыз етілген стейблкоиндер | Тауармен қамтамасыз етілген стейблкоиндер | Криптовалютамен қамтамасыз етілген стейблкоиндер | Алгоритмдік стейблкоиндер |
|---|---|---|---|---|
| Қамтамасыз ету | Фиат валюталарымен қамтамасыз етілген (мысалы, АҚШ доллары, еуро) | Тауарлармен қамтамасыз етілген (мысалы, алтын, мұнай) | Басқа криптовалюталармен қамтамасыз етілген | Қамтамасыз ету жоқ; алгоритмдерге негізделген |
| Баға тұрақтылығы | Жоғары, фиат валютасына байланған | Орташа, тауар құнына байланысты | Орташа, криптовалюта құбылмалылығына байланысты | Өзгермелі, алгоритмнің тиімділігіне тәуелді |
| Құбылмалылық | Төмен, тұрақты фиаттық қамтамасыз етуге тәуелді | Төменнен орташаға дейін, тауар құнына тәуелді | Орташа, криптовалюта бағамының құбылмалылығына тәуелді | Төменнен орташаға дейін, тауардың құбылмалылығына тәуелді |
| Орталықсыздандыру | Әдетте орталықтандырылған | Орталықтандырылған немесе орталықтандырылмаған болуы мүмкін | Жиі орталықтандырылмаған | Әдетте орталықтандырылмаған |
| Қолдану саласы | Төлемдер, ақша аударымдары, сауда | Құндылық сақтау, инвестициялар | DeFi-де кепіл ретінде, несие беру | Төлемдер, орталықтандырылмаған қаржы |
| Мысалдар | USDT, USDC | Paxos Gold (PAXG), Digix Gold | DAI, USD | TerraUSD (UST — байланысын жоғалтқанға дейін) |
Ең танымал стейблкоиндар қандай?
1. Tether
2014 жылы іске қосылған Tether (USDT) нарықтық капитализация бойынша ең ірі стейблкоин болып табылады.
Оның танымалдылығы арқасында USDT дерлік барлық негізгі криптовалюта биржаларында қолжетімді. Оның басты қолдану саласы — биржалар арасында қаражатты жылдам тасымалдау. Трейдерлер екі биржадағы криптовалюталардың бағалары арасындағы айырмашылықты пайдаланып, арбитраж жасауға мүмкіндіктері бар.
Tether АҚШ долларымен 1:1 қатынасын ұстанатынын мәлімдейді, яғни әрбір USDT үшін бір доллар резервте сақталады. USDT ең танымал стейблкоин болып қала отырып, кейбіреулер үшін даулы субъект болып табылады.
2021 жылдың қазанында АҚШ Құнды қағаздар және фьючерстер жөніндегі комиссиясы (CFTC) Tether компаниясына 42,5 миллион доллар көлемінде айыппұл салды. Реттеуші орган 2016 мен 2019 жылдар аралығында USDT шығарушысының резервтері туралы жалған ақпарат бергенін алға тартты.
Tether компаниясының резервтері туралы шындықты сақтау мәселесі әлі де даулы тақырып болып табылады. Компания кейінгі реттеушілердің тексерулеріне қарамастан, Tether және USDT туралы “қате түсініктерді” жоққа шығаруда.
2. USD Coin
Circle және Coinbase криптовалюта компаниялары 2018 жылы USD Coin шығарды. USDT сияқты, бұл коин АҚШ долларына 1:1 қатынасымен бекітілген. Ол ашық кодты протокол болып табылады, яғни басқа компаниялар мен жеке тұлғалар өз өнімдерін жасау үшін оны пайдалана алады.
USD Coin өте танымал болды, себебі ол АҚШ долларынан алынған активтермен қамтамасыз етілгендігін дәлелдегендіктен, USDT-ге балама ұсынды.
DAI
Maker Foundation бастапқыда DAI-ды бизнес үшін құбылмалы емес несиелеу активі ретінде жасаған, бірақ оның басқаруы кейінірек MakerDAO-ға берілді.
MakerDAO-ның мақсаты – DAI тұрақтылығын артық кепілмен қамтамасыз ету. Сондықтан, әрбір DAI үшін оның құнынан артық кепілдік Maker Vault-та құлыпталады, бұл нарықтағы құбылмалылық әсерінен сақтану үшін алдын алу шарасы ретінде қызмет етеді.
DAI ең көп қолданылатын стейблкоин болып табылады, ол 400-ден астам DApp және әмияндарды қолдайды.
Binance USD
BUSD — бұл Paxos пен Binance арасындағы бірлескен жоба. Paxos оны банк шоттарында сақталатын АҚШ долларымен қамтамасыз етеді.
Бұл Уолл-стрит реттеушілері мақұлдаған бірнеше стейблкоиннің бірі болып табылады. Дегенмен, BUSD өтімділік және басқа да мәселелер бойынша cынға алынды. Мысалы, Coinbase 2023 жылдың 13 наурызында реттеуші және басқа да мәселелерді сілтей отырып, BUSD-ті листингтен шығарды.
Сонымен қатар, АҚШ Құнды қағаздар және биржалар комиссиясының (SEC) күшейтілген бақылауы жобаға қиындықтар туғызды, және қазір Paxos инвесторларды қорғау заңдарын бұзды деп айыпталуда.
Стейблкоиндар мен Биткоин салыстырмасы
| Қасиеті | Стейблкоиндер | Биткоин |
|---|---|---|
| Баға тұрақтылығы | Фиат немесе тауарларға бекітілген, тұрақты | Өте құбылмалы, сұранысқа байланысты баға ауытқиды |
| Қолдану саласы | Негізінен төлемдер мен сауда үшін қолданылады | Құндылықты сақтау, инвестиция мен сауда үшін пайдаланылады |
| Транзакция жылдамдығы | Әдетте жылдам | Желі тығыздығына байланысты баяу |
| Қамтамасыз ету | Нақты активтермен немесе алгоритмдермен қамтамасыз етілген | Ешқандай активпен қамтамасыз етілмеген |
| Құбылмалылық | Баға ауытқулары минималды | Жоғары құбылмалылық, баға өзгерістері жиі орын алады |
| Орталықсыздандыру | Кейбіреулері орталықтандырылмаған (алгоритмдік), басқалары орталықтандырылған | Толығымен орталықтандырылмаған |
| Қабылдануы | өлем жүйелері мен DeFi-де өсуі байқалады | Инвестициялық және әлемдік нарықтарда кеңінен қабылданған |
Стейблкоиндер қауіпсіз бе?
Нарықтағы криптовалюталарды салыстырғанда, стейблкоиндер басқа валюталардың құбылмалы табиғатына қарағанда ең қауіпсіз деп есептеледі.
Бұл теориялық тұрғыда дұрыс, бірақ бұл концепция компаниялар күмәнді әрекеттер жасап, резервтерін дәлелдей алмаса, құлдырайды.
Стейблкоиннің тұрақтылығы оның қолдауына байланысты. Стейблкоинді қолдайтын резервтер несие, нарықтық және өтімділік тәуекелдеріне ұшырайды. Басқаша айтқанда, резервтер бір кездері болғанымен, олардың әрдайым қауіпсіз болатынына кепілдік жоқ.
Стейблкоиндер криптовалютаның құбылмалылығына жауап ретінде жарнамаланғанымен және басқа коиндерге қарағанда реттеушілерге ыңғайлы деп саналғанымен, бұл актив класының беделі Terra (Luna) жобасының құлауы кезінде төмендеді: Terra экожүйесінің алгоритмдік стейблкоині UST 2022 жылдың мамырында өз байланысын жоғалтты.
Идеалды түрде эмитенттер реттелуі тиіс. Егер олай болмаса, бұл стейблкоин жобасының заңды мәселелерге тап болуына әкелуі мүмкін.
Iс жүзiнде стейблкоиндерге қатысты реттеудің болмауы эмитенттерге өз резервтері туралы жалған мәлімдемелер жасауға мүмкіндік берген.
Қауіпсіздік үшін, танымал және нарықтық капитализациясы жоғары тұрақты криптовалюталарды таңдаған дұрыс.
Стейблкоиндардың криптовалюта болашағындағы рөлі қандай?
Стейблкоиндер біздің қаржылық өмірімізге қатты әсер етті. Бұл криптовалюта түрі кейбір жағдайларда арзан, жылдам транзакциялар мен жоғары қауіпсіздікті ұсына алады. Ал үкіметтер криптоактивтерді реттеуді жылдамдатуға асығып жатқанда, стейблкоиндер төлем жүйелерін жаңартуға және шекаралас аударымдарды жеңілдетуге арналған тиімді шешім болуы мүмкін.
Жиі қойылатын сұрақтар
Стейблкоиннің мақсаты неде?
Стейблкоиннің артықшылығы неде?
Қазіргі уақытта қанша стейблкоин бар?
Жауапкершіліктен бас тарту
Біздің веб-сайттағы барлық ақпарат адал ниетпен және тек жалпы ақпарат беру мақсатында жарияланады. Біздің веб-сайттағы ақпаратқа сүйеніп қабылданған кез келген шешімге оқырманның өзі жауапты болады.
