Ресей мен Украина арасындағы соғысқа төрт жылға жуық уақыт өтті. Батыс санкциялары Ресейді қаржылық оқшаулауды мақсат етті. Дегенмен олар бейімделуге мәжбүрледі.
2025 жылы BeInCrypto Ресей және Ресеймен байланысты тұлғалар крипто қолдана отырып, төлем жолдарын қалай қайта құрғанын құжаттай бастады. Нәтижесінде бір ғана биржа не токен емес, тоңазытуларға, тәркілеуге және бақылау кешігуіне төтеп беретін тұрақты жүйенің пайда болғаны анықталды.
Бұл зерттеу он-чейн сот сараптамасы және қаржы ағындарын қадағалайтын тергеушілермен жүргізілген сұхбаттарға сүйене отырып, жүйені хронологиялық тәртіпте қайта құрады.
Алғашқы ескерту белгілері қылмыстық сипатта болмады
Алғашқы белгілер раг пул немесе даркнет нарықтарына назар аудартпады, керісінше сауда-саттыққа меңзеді.
Билік өкілдері импорт төлемдерінің шекарадан қалай өткені, қосарлы мақсаттағы тауарларға қалай ақы төленгені және банктерсіз қалай есеп айырысу жүргізілгені туралы жаңа сұрақтар қоя бастады.
Сол уақытта он-чейн деректер ресейлік OTC дескілерінің қызметі күрт өскенін көрсетті. Ресейлік OTC өтімділігі бар биржалар да, әсіресе Азияда, көлемнің артуын тіркеді.
Сонымен қатар, Telegram топтары мен даркнет форумдарында санкцияларды айналып өту жайында ашық талқылаулар болды. Бұл жасырын әңгімелер емес еді. Олар банктерсіз құнды шекара арқылы жеткізудің нақты әдістерін сипаттады.
Әдіс қарапайым еді. OTC дескілері ел ішінде рубль қабылдады, кейде қолма-қол ақшамен де. Олар стейблкоин немесе криптовалюта шығарды. Сол криптовалюта шетелде есептеліп, кейін жергілікті валютаға айырбасталды.
Garantex Ресейдің крипто жылыстату орталығын басқарған
Garantex осы экожүйеде дағдарыстық рөл атқарды. Ол OTC дескілер, мигранттар және саудаға қатысы бар төлемдер үшін өтімділік хабы ретінде қызмет етті.
Алғашқы санкцияларға қарамастан, Garantex шетелде реттелетін биржалармен байланысын жалғастырды. Мұндай әрекет бірнеше ай тоқтаусыз жүрді.
Қадағалауды күшейткенде көпшілік ауқымды үзілім болады деп күтті. Алайда дайындық жүрді.
«Ресейден кетіп жатқан адамдар да қаражатын шығаруға Garantex пайдаланатын. Дубай сияқты жерлерге көшуге тырысушы үшін дәстүрлі банк арналары жабылған кезде негізгі жолдың бірі осы болды. Елден кеткісі келетін көптеген ресейліктер үшін Garantex практикалық шығу жолына айналды. Банктер мен SWIFT қолжетімсіз болғанда, шетелге ақша аударудың санаулы жолының бірі осы еді», – деді Global Ledger бас директоры Лекс Фисун
Тәркілеу резервтерді іздеуді бастаған еді
Garantex инфрақұрылымы 2025 жылғы наурызда тәркіленген күні байланысқан Ethereum әмияны қарқынды түрде 3 200-ден астам ETH жинақтады. Бірнеше сағат ішінде баланстың дерліктей бәрі Tornado Cash-ке аударылды.
Бұл маңызды қадам еді. Tornado Cash төлем жасауды қамтамасыз етпейді; ол транзакция тарихын үзеді.
Бірнеше күннен соң, ұйықтаған Bitcoin резервтері қозғалысқа түсті. 2022 жылдан бері қозғалмаған әмияндар BTC-ні біріктірді. Бұл дүрбелең сату емес еді, қысым астындағы қазына басқару болды.
Яғни, стейблкоин бақылауынан тыс активтер қолжетімді болып қала берді.
Ізбасар дерлік бірден пайда болды
Garantex-ке қолжеімділік азайған шақта жаңа сервис пайда болды.
Grinex жасырын іске қосылды және USDT-ді қолдай бастады. Трассировка кезінде ағындар TRON-нан өтіп, Grinex инфрақұрылымына жалғанғаны анықталды. Қолданушылар баланс жаңа атаумен қайта пайда болғанын хабарлады.
«Біз көрген ең айқын ребрендинг осы болды деуге болады. Атауы да, сайты да дерлік өзгермей қалды, Garantex-ке кіре алмаған қолданушылар баланстарын Grinex-те қайта байқады», — деді Фисун BeInCrypto-ға.
2025 жылғы шілденің соңында Garantex Bitcoin және Ethereum-да бұрынғы қолданушыларға төлем жасалатыны жайлы ресми түрде хабарлады. Он-чейн дерек жүйенің әлдеқашан іске қосылғанын растады.
Кемінде 25 млн долларға жуық крипто таратылған. Одан да көп көлем қозғалыссыз тұр.
Төлем құрылымы айқын үлгіде жүріп, резервтер алдымен миксерлер, біріктіру әмияндары және кросс-чейн көпірлері арқылы жіберіліп, кейін пайдаланушыларға жетті.
Ethereum төлемдері күрделілікке сүйенген
Ethereum төлемдерінде әдейі жасырындыру пайдаланылды. Қаражаттар Tornado Cash арқылы өтіп, кейін DeFi протоколына түсіп, бірнеше тізбекте айналды. Трансферлер Ethereum, Optimism және Arbitrum арасында секіріп, соңында төлем әмияндарына жетті.
Күрделілігіне қарамастан, ETH резервтерінің тек бір бөлігі ғана пайдаланушыларға жетті. 88%-дан астамы өзгеріссіз қалды, яғни төлемдер әлі ерте сатыда болғанын көрсетеді.
Bitcoin төлемдері басқа әлсіздікті ашты
Bitcoin төлемдері қарапайым әрі орталықтандырылған түрде өтті.
Тергеушілер бірыңғай біріктіруші хабқа жалғанған бірнеше төлем әмиянын анықтады, сол хабқа шамамен 200 BTC түскен. Бұл хаб тәркіленген соң бірнеше ай бұрын да белсенді болған.
Ең қызығы, кейін қаражаттар қайда кеткенде болды.
Бастапқы әмияндар әлемдегі ең ірі орталықтандырылған биржалардың біріне тиесілі салым мекенжайларымен қайта-қайта өзара әрекеттесті. Транзакцияның «өзгерісі» үнемі сол мекенжайға қайтып отырды.
Батыс санкциялары не себепті ілесе алмады
Батыс санкциялары болған жоқ емес. Олар кеш, біркелкі емес әрі баяу іске асырылды.
Garantex толық бұғатталғанша, тергеушілер оның әмияндары арқылы трлн доллардан астам қаражат қозғалғанын тіркеген еді.
Санкциялар енгізілгеннен кейін де биржа шет елдегі реттелетін платформалармен жұмысын жалғастырып, тағайындау, күшіне ену және сәйкестікті жаңарту арасындағы кідіріске сүйенді.
Басты мәселе заңнамалық өкілеттіктің жетіспеуі емес еді. Керісінше, санкцияларды орындау жылдамдығы мен крипто инфрақұрылым арасындағы айырмашылық болды. Реттеушілер апталап не айлап жұмыс істесе, крипто жүйелері өтімділікті сағат ішінде қайта бағыттайды.
«Санкциялар қағаз жүзінде жұмыс істейді. Мәселе орындауда. Млрд-даған доллар әлі де қозғалып кетуі ықтимал, өйткені іске асыру баяу, бытыраңқы және крипто жүйелерінің бейімделе алатын жылдамдығынан қалуда жиі артта қалады. Мәселе санкциялардың жоқтығында емес. Мәселе – оларды жүйенің жылдамдығына сай асығыс орындамауында», – деді Global Ledger бас директоры.
Осы олқылық Garantex-тің бейімделуіне мүмкіндік берді. Әмияндар жиі ауыстырылып отырды. Қызу әмияндар күтпеген жерден өзгертілді. Қалған баланстар қалыпты биржалық белсенділікті қайталап, автоматтандырылған сәйкестік жүйелерінің тиімділігін төмендетті.
Жеке сектор ілесіп үлгеруге тырысты. Банктер мен биржалар сәйкестік міндеттерін транзакция жылдамдығы, клиенттерге қолайсыздық пен операциялық шығындарға қарсы өлшеп отырды.
Осындай жағдайда, егер әрекет айқын қызыл жалауларды көтермесе, санкцияланған тәуекелдер өтiп кетуi ықтимал.
2025 жылғы қазанға келгенде төлем инфрақұрылымы әлі де белсенді болды. Резервтер сақталды. Маршруттар ашық тұрды.
Бұл биржаның күйреуі емес, жүйенің эволюциясы еді.
2025 жылы Ресейдің крипто стратегиясы санкцияланған экономика параллель төлем желілерін құрып, өтімділікті ұстап, жол жабылғанда бағытты өзгертіп бейімделудің үлгісін көрсетті.
